Với 18 triệu người nhiễm Covid-19 trên khắp thế giới, nền kinh tế toàn cầu đứng trước nguy cơ rơi vào khủng hoảng khiến nhiều người đặt câu hỏi: Khi nào và bằng cách nào đại dịch sẽ kết thúc?
Tình hình dịch bệnh Covid-19 trở nên nghiêm trọng hơn qua từng ngày, ca tử vong ở nhiều quốc gia tăng lên đột biến khiến nhà tang lễ ở những tâm dịch trở nên quá tải. Tại Mỹ và một số quốc gia, số người chết do dịch bệnh tính đến thời điểm này còn nhiều hơn cả bệnh cúm mùa.
Việt Nam đã nhanh chóng hành động để chống Covid-19 được quốc tế ghi nhận. Ảnh: Reuters.
Để trả lời được cho câu hỏi khi nào Covid-19 sẽ kết thúc, ta cần hiểu rõ về loại virus chết người này không chỉ về bản chất mà còn về nhiều khía cạnh liên quan, như con người có nguy cơ tái nhiễm hay không, liệu khi nào sẽ có vaccine phòng ngừa, cân nhắc tác động của giãn cách xã hội giữa phòng dịch và kinh tế,…
Thách thức giới khoa học đang đối mặt?
Các nhà khoa học quan tâm đến việc làm thế nào để ghi nhận các số liệu trong đại dịch, mà vốn thay đổi liên tục vì nhiều yếu tố (như theo địa lý khu vực, theo yếu tố dịch tễ hay thậm chí là số liệu không chính xác từ chính quyền các nước).
Để hành động nhanh và chính xác, giới khoa học cần số liệu đúng từ tâm dịch. Ảnh: The Jakarta Post.
Các nhà dịch tễ học nhận ra biết được con số chính xác sẽ giúp khống chế dịch tốt hơn. Chẳng hạn, cứ 1 ca nhiễm ban đầu sẽ lây cho từ 5 đến 10 người khác, tức là nếu tìm được người mang virus sẽ giảm nguy cơ mắc cho rất nhiều người tiếp xúc với họ. Hay con số tử vong cũng cho biết mức độ nguy hiểm của virus, để xem tỷ lệ người chết trên số ca mắc cao đến cỡ nào.
Tuy vậy, không phải trường hợp tử vong nào cũng được theo dõi và ghi nhận. Ở các quốc gia có nền y tế kém phát triển hoặc “vỡ trận” do quá nhiều ca mắc, người bệnh chỉ được tiếp nhận khi tình hình đã nghiêm trọng. Thậm chí ngay tại Mỹ, cơ sở y tế thiếu hụt kit thử từ chối đến 90% yêu cầu xét nghiệm.
Kịch bản miễn dịch cộng đồng
Để chấm dứt đại dịch, kịch bản tốt nhất phải xảy ra đó là khi thực hiện được miễn dịch cộng đồng. Khi làm được như vậy, con người lúc bấy giờ tự có cơ chế chống lây nhiễm dù tiếp xúc trực tiếp với virus và xa hơn là không thể lây lan cho người khác. Vì vậy, các nhà khoa học đều nhất trí đi đến quyết định thiết lập miễn dịch cộng đồng.
Liều vaccine đầu tiên trên thế giới được thử nghiệm trên người tại Mỹ vào 16/3/2020. Ảnh: AP Photo.
Có hai cách giúp làm được điều này, đầu tiên đó là tiêm ngừa. Các nhà nghiên cứu sẽ tạo ra một loại vaccine đủ an toàn và hiệu quả chống lại các chủng virus corona. Lúc này, mẫu sẽ được đem đi thử dưới sự giám sát chặt chẽ của cơ quan chuyên môn trước khi đưa vào thực tế.
Cách còn lại gây ra nhiều “sóng gió” hơn. Đó là để virus SARS-CoV-2 “vô tư” lây lan trên diện rộng, những người nhiễm bệnh sau khi qua khỏi (với giả thiết người mắc bệnh không tái mắc) sẽ mang trong mình kháng thể chống lại virus. Họ sẽ được xem là “tấm lá chắn” bảo vệ những người chưa mắc bệnh còn lại.
Kịch bản này dù chưa có nghiên cứu nào chứng minh tính hữu dụng nhưng nhiều quốc gia đã thử nghiệm trong thời gian ngắn. Để thiết lập miễn dịch cộng đồng, ước tính số người mắc bệnh sẽ rất cao và gây nên áp lực khủng khiếp cho ngành y tế. Trong lịch sử, 75% dân số mắc bạch hầu và 91% mắc sởi để thiết lập được trạng thái này.
Xét nghiệm rộng rãi quan trọng thế nào?
Các nhà nghiên cứu cần một con số càng chính xác càng tốt để đưa ra cách thức chữa trị hiệu quả nhất cho đại dịch. Có rất nhiều người có thể đang ủ bệnh nhưng vẫn nghĩ mình bình thường và thản nhiên đi khắp nơi, vô tình lây lan virus cho mọi người xung quanh mà đặc biệt là những người thân yêu trong gia đình, bạn bè.
Dù hiệu quả nhưng xét nghiệm rộng rãi trong cộng đồng tương đối khó thực hiện do chi phí cao và nhiều yếu tố khác. Ảnh: TTXVN.
Xét nghiệm rộng rãi giúp kiềm hãm đại dịch lây lan. Bằng cách đó, những người bị nhiễm có thể sớm được cách ly, những người mà họ đã tiếp xúc gần cũng được sớm theo dõi, kiểm tra, có hành động kịp thời.
Thậm chí, một loại kháng thể chống virus corona cũng đang được nghiên cứu. Khi được phổ biến rộng rãi, các xét nghiệm như vậy có thể để người dương tính với virus đi lại bình thường (trong thời gian nhất định).
Khi nào sẽ có vaccine Covid-19?
Phát triển vaccine là một quá trình lâu dài và phức tạp, mà quan trọng nhất là nhiều năm thử nghiệm nhằm đảm bảo mũi tiêm an toàn và hiệu quả cho mọi người. Tuy nhiên, tính cấp bách và nguy hiểm của dịch bệnh lần này đã đốc thúc các nhà khoa học nỗ lực hết công sức. Họ đã đặt ra mục tiêu tham vọng sẽ hoàn thành nó và đưa vào sử dụng đại trà trong vòng từ 1 đến 1 năm rưỡi.
Các phòng thí nghiệm và công ty dược khắp nơi trên thế giới đang sáng đèn để chạy đua tìm ra vaccine chống Covid-19. Ảnh: AP Photo.
Nhiều cách làm đã được đặt lý thuyết và thực hiện trong phòng thí nghiệm. Bổ sung vật liệu di truyền virus vào tế bào con người và để chúng sản sinh ra các protein tạo phản ứng miễn dịch cũng là phương pháp sáng giá, nhưng không có gì đảm bảo cho sự thành công của vaccine.
Các chuyên gia khuyên rằng chính phủ và cả công dân của các nước không nên trông chờ hay phụ thuộc quá nhiều vào vaccine, thay vào đó hãy quan tâm cho sức khỏe của bản thân và mọi người xung quanh bằng cách nâng cao ý thức phòng ngừa trong cộng đồng để virus không có cơ hội lây lan.
Khi nào cuộc sống sẽ trở lại bình thường?
Chính phủ các nước và chuyên gia y tế đều rất lo sợ sau đỉnh dịch này lại là một đỉnh dịch khác. Các quốc gia đều mong muốn có thể sớm gỡ bỏ lệnh cách ly, giãn cách để cuộc sống trở lại bình thường. Tuy vậy, mọi quyết định đều cần được cân nhắc rất thận trọng để hạn chế sự bùng phát của Covid-19.
Chính quyền Vũ Hán sau 2 tháng đặt lệnh phong tỏa, tách biệt nơi này với thế giới, đã hạn chế ca lây nhiễm trong cộng đồng một cách đáng kể. Tuy nhiên, khi các biện pháp ngăn chặn được nới lỏng, các ca mắc mới lại được ghi nhận liên tục và thậm chí một huyện ở tỉnh Hà Nam phải tái phong tỏa.
Thế giới chưa vội nới lỏng các biện pháp phòng dịch, thay vào đó các nước thiết lập trạng thái bình thường mới tập trung vào kinh tế nội địa. Ảnh: Nippon.
Một trường hợp khác là Singapore, đảo quốc 6 triệu dân ngay từ đầu đã có những bước đi chống dịch rất mạnh mẽ và hiệu quả, giúp kiểm soát được dịch mà không cần áp dụng cách ly xã hội. Mặc dù vậy, khi làn sóng kiều bào về nước mang mầm bệnh về, số ca nhiễm ở Singapore bỗng tăng đột biến và hiện đã lên hơn 8.000 ca, dẫn đến việc Thủ tướng Lý Hiển Long phải ra lệnh phong tỏa đất nước..
Có thể nói, lệnh cách ly xã hội ở nhiều nơi trên thế giới sẽ không gỡ bỏ nếu vẫn còn một các ca nhiễm tại khu vực, cộng đồng hay quốc gia và khi đại dịch do ở quy mô toàn cầu vẫn chưa có dấu hiệu thuyên giảm. Trước mắt, nhiều nước thực hiện dập dịch tại từng địa phương khi ghi nhận ca mắc, thúc đẩy thương mại và du lịch nội địa để giảm nguồn lây từ nước ngoài.
Theo Tuệ Huy (Theo Live Science)/Khampha.vn – 3/8/2020
